Wiet haalt de scherpe kantjes ervan af

Mediwiet-advies huisartsenbranche ‘niet gerechtvaardigd door de feiten’ (Bron: NOS)

Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) vindt dat huisartsen "heel terughoudend" moeten zijn als het gaat om mediwiet. Een behandeling met cannabis is wat het NHG betreft de allerlaatste keus. De hoofdreden: er is onvoldoende bewijs voor pijnreductie of verbetering van de kwaliteit van leven.

Het NHG heeft wat apotheker Paul Lebbink betreft wel een punt. Hij maakt in zijn apotheek zelf olie uit cannabis en spreekt namens branchevereniging de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). "Er zijn veel aanwijzingen voor de medicinale werking van cannabis, toch moet wetenschappelijk gezien nog wel het een en ander gebeuren."

'Veel positiever'

Lebbink vindt het belangrijk om te benadrukken dat er nog niet voldoende wetenschappelijke onderbouwing is. Maar de vooruitzichten zijn volgens hem veelbelovend. "Er is wel degelijk onderzoek gedaan naar de pijnstillende werking van cannabis en die resultaten zijn veel positiever dan het NHG nu schetst."

Als ik het niet gebruik, heb ik 24 uur per dag pijn.

Cbd-oliegebruiker Jeroen

Dat zegt ook Jeroen, die lijdt aan de ziekte van Crohn en daarvoor wietolie gebruikt. Een keer per maand gaat Jeroen, die niet met achternaam genoemd wil worden, met zijn doktersrecept naar de apotheker om een flesje te kopen. "Als ik het niet gebruik heb ik 24 uur per dag pijn", zegt hij aan de telefoon.

Niets anders helpt tegen de pijn, zegt Jeroen. "Zelfs morfinepillen en andere opiaten niet." Hij kreeg daarom in het ziekenhuis de thc-olie aangeraden door een pijnspecialist. Jeroen betaalt maandelijks 50 euro voor een flesje. Dat krijgt hij niet vergoed van zijn zorgverzekeraar; medicinale cannabis is geen geregistreerd geneesmiddel.

Grootste exporteur

Desondanks is Nederland de grootste exporteur van medicinale wiet, legt Lebbink uit. "We exporteren vooral naar Duitsland, Frankrijk en België. In Duitsland wordt de mediwiet zelfs vergoed door zorgverzekeraars." In ons land is dat sinds 2017 niet meer het geval. Lebbink heeft het idee dat Nederland "op de weg terug is, terwijl andere landen dit middel juist omarmen".

Overheidsinstantie Bureau voor Medicinale Cannabis is verantwoordelijk voor de productie van cannabis voor medicinale en wetenschappelijke doeleinden. Deze instantie vindt, ook na het NHG-advies, dat er voldoende wetenschappelijke gegevens beschikbaar zijn dat het middel werkzaam is bij:

  • Chronische pijn
  • Aandoeningen als MS
  • Misselijkheid en braken door bijvoorbeeld chemotherapie
  • Gilles de la Tourette
  • Pijnverlichting tijdens de eindfase van kanker en aids

Het NHG raadt mediwiet voortaan alleen nog aan voor patiënten in die laatste categorie. Dus voor in de laatste fase van een terminale ziekte en wanneer alle gangbare middelen niet werken. "En als een pijnspecialist een indicatie vindt voor mediwiet kun je dat in overleg met een huisarts wel voorschrijven", zegt NHG-voorzitter Rob Dijkstra in het NOS Radio 1 Journaal.

Het wel of niet voorschrijven van medicinale cannabis is een zaak voor specialisten, niet voor huisartsen, legt Dijkstra uit. Zeker nu huisartsen daar steeds vaker mee te maken krijgen. Vorig jaar werd 50.000 keer mediwiet voorgeschreven door een arts, vijf keer zo vaak als in 2012, blijkt uit cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen.

Ik word iedere week wel drie of vier keer gevraagd om huisartsen uitleg te geven over mediwiet.

Paul Lebbink, KNMP

Ook apotheker Lebbink merkt dat huisartsen worstelen met deze toename. "Ik word iedere week wel drie of vier keer gevraagd om huisartsen uitleg te geven, omdat ze vinden dat ze te weinig afweten van mediwiet." Lebbink geeft voorlichting over de effecten en risico's.

Hij vindt het gek dat het NHG schrijft dat de mediwiet te veel bijwerkingen, zoals sufheid, geeft. De bij-effecten zijn volgens hem juist gering als je het vergelijkt met sommige alternatieven, die patiënten juist als eerste optie krijgen aangeboden. De apotheker noemt pijnstillers en ontstekingsremmers zoals ibuprofen als voorbeeld.

"Van die groep middelen is bekend dat je daar heel voorzichtig mee moet zijn vanwege bijwerkingen als maagbeschadiging en nierfalen." Sufheid zijn dan vrij onschuldige bijwerkingen, vindt Lebbink.

Alles bij elkaar opgeteld vindt hij het advies om medicinale cannabis zo min mogelijk te adviseren te kort door de bocht. "Het is een vrij hard standpunt dat niet wordt gerechtvaardigd door de feiten."

Darmkankeronderzoek

Honderden mensen niet geïnformeerd over uitslag onderzoek darmkanker (Bron: nu.nl)

Van de 1,3 miljoen mensen tussen de 55 en 75 jaar die in 2014 en 2015 werden aangeschreven voor het onderzoek naar darmkanker, hoorden 604 deelnemers niets over de uitslag omdat ze hun test te laat hadden ingestuurd. Bij 35 van hen was sprake van een "ongunstige" uitslag.

De 604 deelnemers aan het onderzoek voor darmkanker vergaten in eerste instantie hun test in te sturen. Pas toen de tweede ronde van het onderzoek in 2016 en 2017 was begonnen, stuurden ze alsnog de test met een monster van hun ontlasting op.

"De houdbaarheid van deze test was echter in de meeste gevallen verlopen, waardoor de uitslag van de test onbetrouwbaar is", schrijft staatssecretaris Paul Blokhuis (Volksgezondheid) dinsdag aan de Tweede Kamer.

In het systeem van het bevolkingsonderzoek wordt een ronde van deelnemers na twee jaar afgesloten. Blokhuis meldt dat de ingestuurde oude buisjes wel zijn geanalyseerd, maar vanwege de 'afgesloten ronde' is de uitslag niet naar de die deelnemers is verzonden.

Bloed

De staatssecretaris betreurt dat de groep geen terugkoppeling heeft gehad. De 604 personen zijn inmiddels schriftelijk geïnformeerd. De ongunstige uitslag die 35 personen hebben gekregen, houdt in dat bij hen bloed in de ontlasting is gevonden. Er is vervolgonderzoek nodig om de exacte oorzaak daarvan vast te stellen.

Om een dergelijk probleem in de toekomst te voorkomen, is het IT-systeem aangepast. Voortaan krijgen mensen altijd een uitslag wanneer zij een test opsturen. Zo moeten mensen die hun test te laat opsturen, ook bericht krijgen.

Een commissie onder leiding van een voorzitter van buiten gaat onderzoek doen naar de fouten.

Borstkankeronderzoek

Nieuw borstkankermedicijn vergoed uit basispakket (Bron: Nu.nl)

Ribociclib wordt gebruikt bij een groep patiënten met uitgezaaide borstkanker. In combinatie met hormoontherapie remt het geneesmiddel de groei van kankercellen. Patiënten leven daardoor langer en met minder klachten.

Het nieuwe medicijn lijkt erg op palbociclib, dat in augustus tot het basispakket werd toegelaten. Een derde soortgelijk middel komt eraan. De beschikbaarheid van alternatieven maakte het voor Bruins mogelijk makkelijker om een lagere prijs te vragen.

Als de fabrikant het volle tarief in rekening zou brengen, zou dat 66 miljoen euro per jaar kunnen kosten, berekende de toezichthouder, het Zorginstituut. Hoe hoog de rekening nu is, is geheim.

Pink Ribbon

Doorbraak in behandeling melanoom (Bron: RTLNieuws)

Artsen van het Amsterdamse kankerinstituut Antoni van Leeuwenhoek (AVL) deden er een jaar lang onderzoek naar.

Bij 75 procent van de patiënten die behandeld werden met het immuunmiddel pembrolizumab kwam de ziekte na een jaar niet terug. Bij degenen die een placebo ontvingen, was dat 61 procent. Het risico op terugkeer van de kanker onder de mensen die het middel kregen, was 43 procent kleiner.

Duizend patiënten

Volgens chirurg-oncoloog Alexander van Akkooi van het AVL deden wereldwijd meer dan duizend patiënten mee aan het onderzoek. "Het medicijn zorgt ervoor dat het lichaam zijn eigen cellen activeert die kankercellen aanvallen. De deelnemers lagen elke drie weken aan een infuus." Toch kwam de ziekte bij een aanzienlijk deel van de patiënten binnen een jaar terug. Van Akkooi spreekt over een 'preventief, aanvullend' middel.

De prijs van het medicijn maakt een grootschalige invoering van de behandeling moeilijk. Het zou gaan om een bedrag tussen de 100.000 en 150.000 euro per patiënt per jaar. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaat onderzoeken of het middel vergoed kan worden.

Knobbel in je nek

Een melanoom is een van de meest agressieve vormen van kanker. In 2017 werd de ziekte bij rond de 6700 mensen ontdekt. Ongeveer 800 mensen overleden aan een melanoom.

Artsen constateerden de ziekte bij Thomas van der Ploeg in 2005. "Ik zat op een terras toen mijn vriendin een knobbel in mijn nek zag. Het bleek een melanoom te zijn. De kanker was uitgezaaid naar mijn lymfeklier. Mijn leven stond ineens stil."

Thomas onderging toen naar eigen zeggen 'een rollercoaster van scans en operaties'. "Het kwartje viel de goede kant op nadat ik drie jaar geleden met een studie meedeed waarin pembrolizumab werd getest. Nu gaat het heel goed met me. Ik voel me sterk, heb een gezin en we verwachten nu ook een tweede kind. Dankzij wat ik heb meegemaakt, leef ik bewuster dan voor de diagnose."

Prostaatkanker

Rijnstate maakt zelf stof om terugkeer prostaatkanker snel te ontdekken (Bron: Medical Facts)

Sinds kort maakt Rijnstate zelf het benodigde Gallium PSMA, waardoor er korte wachttijden zijn en we sneller kunnen starten met een gerichte behandeling bij terugkeer prostaatkanker.

Hoe werkt Gallium PSMA?

Gallium PSMA is een licht radioactieve stof die zeer gevoelig is voor tumorcellen van de prostaat. De stof koppelt zichzelf aan prostaatkankercellen. Als er uitzaaiingen zijn, laat de scan precies zien waar de kankercellen zich bevinden. Hierdoor is een snelle en gerichte behandeling mogelijk, wat een betere prognose voor de patiënt geeft.

Waarom zelf maken?

Voorheen kwam het Gallium PSMA uit Nijmegen. De stof verliest echter al snel z’n radioactiviteit: elke 68 minuten bevat de stof 50 procent minder radioactiviteit. Rijnstate maakt nu zelf de benodigde Gallium PSMA. Patiënten kunnen daardoor sneller terecht voor een PET-scan met deze stof. Voor de productie van Gallium PSMA is een vergunning verleend en een zware loodkast van 2.000 kilo geplaatst waarin de stof gemaakt wordt. De bereiding gebeurt volledig automatisch bij de afdeling Nucleaire Geneeskunde.

Voor wie?

De Gallium PSMA PET-scan is een uitkomst voor patiënten die eerder behandeld zijn voor prostaatkanker, bijvoorbeeld met bestraling of een operatie. Bij hen wordt de PSA-waarde in de gaten gehouden bij controles. PSA is een eiwit in de prostaat. Als deze PSA-waarden verhoogd zijn, kan dat erop wijzen dat de prostaatkanker terug is. Op dat moment kan er een PET-scan gedaan worden met Gallium PSMA. Nucleair geneeskundige Ton Rijnders: “Doordat we zelf het Gallium PSMA maken, kunnen we onze patiënten flexibeler inplannen en houden we korte wachttijden voor het maken van deze PET-scan.” Vervolgens kan er een gerichte behandeling gezocht worden.

Patiënten uit heel Gelderland

Prostaatkanker is bij mannen de meest voorkomende kankersoort in Nederland. Per jaar krijgen circa 12.000 mannen te horen dat ze prostaatkanker hebben en bijna 3.000 mannen sterven hieraan. Rijnstate is een van de grootste prostaatkankercentra van Nederland. De operatieve behandeling van prostaatkanker gebeurt in Rijnstate met behulp van een operatierobot. Mede door deze expertise sturen ziekenhuizen uit Apeldoorn, Deventer, Doetinchem, Winterswijk en Ede hun patiënten voor een prostaatkankeroperatie naar Rijnstate. Daarnaast werkt Rijnstate op het gebied van kanker samen met Slingeland Ziekenhuis (Doetinchem) en Ziekenhuis Gelderse Vallei (Ede) onder de naam A.R.T.Z. Oncologisch Centrum.