Kilo’s zijn Sara’s grootste vijand – althans, van haar ziekte dan. Mijn vriendin heeft twee uitingsvormen: een gezond deel en een eetgestoord deel. Dat laatste is leugenachtig en manipulatief. Ik herken het direct, en dat weet ze. Het is een stem in haar hoofd die haar dingen influistert. Niet alleen hoe ze tegen anderen moet doen, ook hoe ze over zichzelf moet denken en hoe ze zichzelf moet afstraffen.
Ja, het begint vaak eerst met een onschuldig dieet. Maar na een tijdje wordt het een dwangneurose, zoals een verslaving of ernstige smetvrees. ‘Gewoon eten’ is er dan niet meer bij. Ze kan niet meer eten omdat ze met zichzelf in de knoop zit. Omdat ze onverwerkte jeugdtrauma’s heeft. Ze is bang om weer te voelen, want de eetstoornis schakelt bijna alle emoties uit. Ze gaat pas weer eten als er iets aan haar angst is gedaan. Eerst moet ze psychisch herstellen, daarná kan ze pas lichamelijk herstellen. Maar dan heeft ze hulp nodig.
Nu zit ze thuis, alleen. Heeft ze wekelijks een gesprek met haar psycholoog van Amarum, de Zutphense kliniek. Meer hulp krijgt ze niet.
Ik ging laatst met haar mee naar zo’n gesprek, luisterde en stelde kritische vragen. Echte antwoorden kregen we niet. De psycholoog bevestigde het probleem, net als alle klinieken die ik belde voor dit verhaal. Eetstoornispatiënten bij wie een standaardbehandeling niet aanslaat en sondevoeding geen optie meer is, vallen tussen wal en schip. Ze worden losgelaten, terwijl juist zij het hoogste risico lopen.
Mijn vriendin weet ongeveer wat ze nodig heeft. Werd er maar meer naar haar geluisterd. Gingen ze er maar niet blind vanuit dat ze psychisch niet helder is – want dat is ze best. Hielden ze maar minder vast aan normen en namen ze haar maar op. Want ze wil echt beter worden.
Inmiddels heeft Sara geen energie meer om het te proberen. Ze belt en belt, naar allerlei klinieken, zelfs in het buitenland. Alle hebben wachtlijsten van minstens tien weken. Ze beloven nog dezelfde week terug te bellen, maar doen dat niet. En als ze er dan achteraan belt, blijkt er soms niks gebeurd. En uiteindelijk is het antwoord altijd nee. Nee, je kunt niet bij ons komen. Want je moet eerst aankomen. Radeloos wordt ze ervan.
Hart
Ondertussen slaat mijn hart over bij elk telefoontje met haar naam in het scherm. Altijd ben ik bang haar moeder aan de lijn te krijgen, met het slechte nieuws. Elke dag gaat het door mijn hoofd, als ze een paar uur niet reageert op appjes. Dan zie ik haar ineens liggen, in een kist, dat kleine mensje. En zit ik te hikken van verdriet.
Soms is het zo donker dat ze liever opgeeft. ,,Dit is geen leven”, zegt ze dan. Lachen doen we de laatste tijd maar weinig. Plannen maken al helemaal niet meer. ,,Uitzichtloos”, noemde ze haar situatie vorige week.
Via de huisarts heeft ze inmiddels een gesprek geregeld met De Levenseindekliniek. Natuurlijk wil ze léven. Ze wil alleen dit leven niet meer – met die anorexia. En hoewel ik niet zonder haar wil, begrijp ik haar. Want dit ís geen leven.
Klok
Hoe wreed. Want die intelligente vrouw, de grappenmaker, het attentste, liefste en mooiste mens dat ik ken, heeft nog zoveel te bieden. Voordat ze ziek werd, stond ze voor iedereen klaar. En zelfs nu, terwijl ze zo zwak is, doet ze nog vrijwilligerswerk. Voor de schouwburg, en tot voor kort ook voor VluchtelingenWerk. Ze oordeelt niet, over niemand, behalve zichzelf.
Dat mooie mens mogen we niet verliezen. Er moet iets gebeuren – en snel. Want de klok tikt. Onverbiddelijk.
