Eendenbek

Zelftest baarmoederhalskanker: ‘Als je er op tijd bij bent, kunnen ze nog ingrijpen’ (Bron: RTL Nieuws)

Thuistest

Het voedt de hoop van onderzoekers dat vrouwen die opzien tegen de eendenbek zichzelf thuis testen.

"Nu blijkt dat thuistests net zo nauwkeurig zijn als uitstrijkjes, hopen we dat veel vrouwen die niet naar de huisarts willen voor een thuistest kiezen", zegt een woordvoerder van het Amsterdam UMC.

Strengere controle

Joasia Kowalik deelt die hoop. Bij de nu 45-jarige vrouw werden in 2006 de eerste symptomen van de ziekte opgemerkt. "Ik was 33 en in verwachting van mijn zoon. In die tijd kreeg je pas een oproep om een uitstrijkje te laten maken als je 35 was. Die had ik dus niet gekregen."

Nadat de voortekenen van de ziekte bij haar werden geconstateerd, volgde een operatie en werd Joasia onder strengere controle gezet. "Helaas bleek in 2013 dat de voortekenen - ondanks de controles - waren veranderd in uitgezaaide baarmoederhalskanker."

Ingrijpen

Het traject van Joasia naar genezing was moeizaam. "Ik ben een nier verloren en mijn blaas werkt niet meer."

Mede daarom raadt ze elke vrouw aan om zich te (laten) testen op baarmoederhalskanker. "Hoe eerder het wordt ontdekt, hoe eerder je actie kunt ondernemen tegen deze vreselijke ziekte. Als ze zien dat je het virus bij je draagt, sta je meteen onder strenge controle en kunnen ze ingrijpen en iets weghalen."

pinda-allergie

Te veel mensen hebben onterecht de diagnose pinda-allergie

Hardnekkig probleem

Deze angst blijkt in veel gevallen ongegrond. ,,Een pinda-allergie is een hardnekkig probleem. Als je het eenmaal hebt, groei je er in 80 procent van de gevallen niet overheen’’, volgens Erna Botjes, voorzitter van de stichting Voedselallergie. Klachten die kunnen voorkomen bij een pinda-allergie zijn problemen met de maag, luchtweg, darmen, huid en in het ergste geval: een anafylactische shock. Dat is een acute, levensbedreigende reactie op een lichaamsvreemde stof, die kan eindigen in shock.

,,Je ziet dat mensen alles mijden wat ook maar enigszins met pinda's te maken heeft, uit angst voor een allergische reactie”, zegt Botjes. Maar zijn de risico's in alle gevallen reëel te noemen? Nee.

Overgediagnosticeerd

In Nederland heeft 1,4 procent van de bevolking een pinda-allergie, of bestaat het vermoeden dat ze een pinda-allergie hebben. Dat zijn 240.000 mensen, sommige van deze mensen hebben zichzelf gediagnosticeerd. Anderen hebben een bloedonderzoek laten doen, en een ander deel heeft vastgesteld dat er sprake is van een pinda-allergie op basis van provocatie.

Bij provocatie eet of drink je het verdachte voedingsmiddel in steeds grotere porties. ,,Dat is de enige manier om erachter te komen in welke mate je last hebt van een pinda-allergie, en in hoeverre je sporen van pinda's van moet mijden’’, zegt Botjes.

,,Slechts 0,2 procent van de Nederlanders, oftewel 34.000 mensen, reageert op provocatie. De helft reageert op een gehele pinda of meer, de andere helft reageert op zelfs minder dan dat. Dus de sporen van pinda's. De laatste is de groep die het ernstigste risico loopt.’’

De overige patiënten kunnen heel goed last hebben van iets anders. ,,Dat kan echt van alles zijn, zoals bijvoorbeeld een pollenallergie, of een schimmel. Punt is: je weet het pas zeker, als je een goede diagnose hebt gesteld.’’

Mosterd na de maaltijd

Uit een onderzoek van 2018 blijkt dat de ergste risicogroep geholpen kan zijn door het toedienen van een bepaalde pinda-proteïne. ,,Deze resultaten zijn mooi, maar er is absoluut geen sprake van genezing. De proefpersonen bleken verdraagzamer te worden voor voedingsmiddelen met pinda. Bij volwassenen werkte het niet. Het onderzoek had wel diverse beperkingen, volgens Botjes.

,,Het voelt een beetje als mosterd na de maaltijd. Je kunt heel goed beleid toepassen voor mensen met een pinda-allergie. Kinderen met ernstige eczeem kunnen in het ziekenhuis vanaf de zestiende week geholpen worden. Door kinderen bloot te stellen aan pinda's kan 85 procent van de pinda-allergie voorkomen worden .’’

 

Alvleesklier

Kunstalvleesklier uit Goor volgend jaar op de markt, mogelijk ook geschikt bij alvleesklierkanker (Bron: RTVOost)

Testfase

Als de laatste testfase positief verloopt, komt het volgend jaar op de markt. Naast diabetes is de vinding van Robin Koops uit Goor mogelijk ook een doorbraak bij de behandeling van alvleesklierkanker.

Suikerpatiënt Robin Koops uit Goor heeft vijftien jaar aan z'n vinding gewerkt. Hij wilde zich na de diagnose niet neerleggen bij de beperkingen zoals prikken, meten, rekenen en spuiten die diabetes type 1 met zich meebrengt. De eerste versie van de kunstalvleesklier bestond uit twee grote kasten. Vervolgens werd het een apparaat ter grootte van een schoudertas en nu is het een klein kastje dat de patiënt makkelijk bij zich kan dragen.

Getest

De komende drie tot vier maanden wordt de kunstalvleesklier bij 36 patiënten getest. De test is bedoeld om na te gaan of het apparaatje veilig genoeg is. Als de test slaagt, wordt het apparaatje gecertificeerd.

Als de certificering er is, gaat Koops de productie in Goor opvoeren. "We willen vanaf september 2019 eerst vijftig patiënten per jaar gaan helpen. Over een jaar of drie zouden dat er 1500 per jaar kunnen zijn”, aldus Koops. Mogelijk wordt de productie later nog verder opgevoerd want wereldwijd zijn er miljoenen patiënten met diabetes type 1. "We blijven hoe dan ook in Goor, ik heb veel aan de gemeenschap te danken."

Doorbraak

Arianne van Bon van het ziekenhuis Rijnsate in Arnhem, eerder werkzaam als onderzoeker aan het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam, heeft het apparaatje jarenlang getest. Volgens de algemeen internist is de vinding van Koops een doorbraak voor patiënten met diabetes.

Alvleesklierkanker

Mogelijk hebben ook patiënten met alvleesklierkanker baat bij de vinding van Koops. Volgend jaar gaat gespecialiseerd chirurg Marc Besselink onderzoeken of het apparaatje ook ingezet kan worden bij de behandeling van alvleesklierkanker.

Mogelijk nieuwe remedie tegen diabetes: wegbranden slijmvlieslaag in darmen (Bron: De Volkskrant)

Resultaat zal zijn dat er vermoedelijk betere signalen naar alvleesklier waardoor het lichaam weer gevoelig wordt voor het hormoon insuline. Sommige diabetespatiënten zouden daardoor geen insuline hoeven te gaan spuiten.

Artsen en wetenschappers denken voorzichtig na over een bijzondere remedie tegen de ziekte diabetes: een ingreep in de darmen. Met behulp van een endoscoop (een dunne buis die via de mond en maag naar binnen wordt gebracht) branden ze in de twaalfvingerige darm de slijmvlieslaag weg. Daardoor gaan er vermoedelijk betere signalen naar de alvleesklier en wordt het lichaam mogelijk weer gevoelig voor het hormoon insuline, dat glucose uit het bloed de cellen in brengt.

Onder leiding van Annieke van Baar, arts-onderzoeker maag-darm-leverziekten in het Amsterdam UMC, is de afgelopen jaren een Europees onderzoek gedaan onder 67 patiënten (11 uit Nederland), dat binnenkort wordt gepubliceerd. Het Amsterdamse ziekenhuis borduurt daarmee voort op de eerste resultaten van een internationaal onderzoek bij 39 patiënten, dat twee jaar geleden verscheen in vakblad Diabetes Care. Al na een paar weken daalde bij hen de bloedsuikerspiegel, wat erop duidt dat de insuline beter zijn werk doet.

Niet door gewichtsverlies

De focus op de twaalfvingerige darm komt voort uit de bijvangst van een hele andere ingreep: een maagomleiding. Veel mensen met obesitas hebben diabetes type 2 (de meest voorkomende vorm); lichaamsvet zorgt er bij hen voor dat het hormoon insuline minder goed zijn werk kan doen, wat de opname van glucose uit het bloed verslechtert. Als obesitaspatiënten hun maag laten omleiden, zijn ze vaak razendsnel van hun diabetes af. Gevolg van het afvallen, zo was lange tijd het idee. Minder vet betekent immers dat het beter lukt om de glucosehuishouding in balans te houden. Totdat artsen ontdekten dat bij eenderde van de patiënten de diabetes soms al twee dagen na de maagomleiding was verdwenen. Met gewichtsverlies kon dat niets te maken hebben. Maar waarmee dan wel?

De truc werkt alleen bij patiënten die kiezen voor een bypass, waarbij de dunne darm wordt omgeleid. Als de maag alleen wordt verkleind en het darmstelsel intact blijft, levert dat geen snel succes op. Die constatering, samen met onderzoek bij proefdieren, bracht uitsluitsel: het moet de twaalfvingerige darm zijn die een sleutelrol speelt, dat kleine stukje darm van 25 centimeter dat op de maag aansluit en waar de vertering van voedsel begint. Bij een maagomleiding wordt die twaalfvingerige darm in één klap werkloos: de voedselbrij maakt een omweg en komt vanuit de nieuwe minimaag een stuk verderop in de dunne darm terecht.

Artsen zijn er nu in geslaagd om de twaalfvingerige darm op een andere manier tijdelijk werkloos te maken: door daar de slijmvlieslaag weg te halen. Onderzocht wordt of diabetespatiënten door zo’n maagomleiding-light kunnen herstellen van hun ziekte.

Leefstijl

Hoogleraar diabetologie Eelco de Koning (LUMC en Hubrecht Instituut), niet betrokken bij het onderzoek, vindt de gedachte achter de nieuwe aanpak interessant: ‘We weten dat de binnenbekleding van de darm bij diabetespatiënten anders is, dus het lijkt een goed idee om uit te zoeken welke effecten er ontstaan als je die darm aanpakt.’ Toch vindt hij het nog te vroeg voor enthousiasme. Om te achterhalen of de behandeling effectief is, moeten de resultaten worden afgewacht van een vergelijkend onderzoek bij twee groepen waarbij een groep een placebobehandeling krijgt. Pas dan, zegt de hoogleraar, kan worden vastgesteld of de betere gezondheid van patiënten alleen met de ingreep te maken heeft en niet doordat ze tijdens de studie ook hun leefstijl hebben aangepast.  Patiënten met diabetes type 2 kunnen een behandeling met insuline vaak ook  uitstellen door meer te bewegen en minder calorieën te nuttigen, benadrukt hij. Ook de lange termijneffecten en bijwerkingen zijn nog onduidelijk. ‘Moeten patiënten straks bijvoorbeeld ieder half jaar zo’n ingreep ondergaan?’, vraagt hij zich af.

Arts-onderzoekers Annieke van Baar en Paul Smeele, verbonden aan het Amsterdam UMC, proberen nu te achterhalen wat de ingreep precies effectief maakt. Zodra er voedsel in de twaalfvingerige darm komt, sturen de cellen in de darmwand een signaal naar de alvleesklier, die vervolgens insuline gaat produceren. Er zijn aanwijzingen, zegt Smeele, dat de cellen in de darmwand door de westerse leefstijl, met een overmaat aan zoet en vet voedsel, zodanig veranderen dat die signaalfunctie verandert. Bij patiënten die hun maag laten omleiden, wordt dat stukje darm voortaan met rust gelaten zodat de cellen zich kunnen herstellen. Dat proces valt na te bootsen door de bovenste cellaag in de darm te verwijderen. Het weefsel herstelt zich vervolgens en er groeien gezonde cellen terug die hun taak weer goed kunnen vervullen en die de juiste signalen doorgeven.

Samen met Van Baar gaat Smeele nog een stap verder door uit te zoeken of zij met de darmbehandeling én leefstijladviezen diabetespatiënten van de insuline af kunnen helpen. Extra insuline doet het lichaam geen goed, zegt Smeele: het leidt tot de opslag van vet, wat de diabetes weer kan verergeren. Er zijn aanwijzingen dat het hormoon op termijn schadelijk is voor hart en bloedvaten. De eerste patiënten zijn nu een jaar verder, vertelt Smeele, en hun bloedsuikerspiegel is gedaald. ‘Niet spectaculair maar wel zo dat ze dat ze geen insuline hoeven te gaan spuiten.’

Dementie en euthanasie

Toch euthanasie mogelijk bij dementerenden (Bron: RTLNieuws)

Daarbij mogen ze ook een slaapmiddel gebruiken, staat in een nieuw onderdeel van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie.

Trouw schrijft over het nieuwe onderdeel, waarin staat dat euthanasie bij een wilsonbekwame patiënt bij een nieuw geval door de beugel kan.

Wilsverklaring

Eerder werd een arts door een tuchtrechter berispt toen hij dit deed. De arts gaf een vrouw op basis van haar wilsverklaring toen euthanasie. De patiënte actualiseerde haar verklaring regelmatig en mondeling bekrachtigde ze dit ook zolang als ze kon. Maar de vrouw met dementie kondigde nooit aan wanneer het tijd was voor haar sterven.

Haar familie en de arts concludeerden uiteindelijk dat de vrouw ondraaglijk leed. Ze kreeg een slaapmiddel en daarna euthanasie.

Geen verzet mogelijk

De discussie werd toen fel: moest de dementerende vrouw niet alsnog bevestigen in woord dat ze dood wilde? Ondanks dat haar familie zag dat ze ondraaglijk leed? En dat slaapmiddel, zorgde dat er niet voor dat de vrouw zich niet meer kon verzetten tegen de euthanasie?

De arts werd er dus voor berispt en het Openbaar Ministerie bekijkt of de arts nog vervolgd kan worden. De Regionale Toetsingscommissie Euthanasie zegt nu dat het toch mag, mits het zeer zorgvuldig wordt aangepakt.

Euthanasie: de misverstanden en hoe het werkelijk zit
Kijk bij RTLNieuws om een video hierover te bekijken.