Borstkankeronderzoek

Nieuw borstkankermedicijn vergoed uit basispakket (Bron: Nu.nl)

Ribociclib wordt gebruikt bij een groep patiënten met uitgezaaide borstkanker. In combinatie met hormoontherapie remt het geneesmiddel de groei van kankercellen. Patiënten leven daardoor langer en met minder klachten.

Het nieuwe medicijn lijkt erg op palbociclib, dat in augustus tot het basispakket werd toegelaten. Een derde soortgelijk middel komt eraan. De beschikbaarheid van alternatieven maakte het voor Bruins mogelijk makkelijker om een lagere prijs te vragen.

Als de fabrikant het volle tarief in rekening zou brengen, zou dat 66 miljoen euro per jaar kunnen kosten, berekende de toezichthouder, het Zorginstituut. Hoe hoog de rekening nu is, is geheim.

Pink Ribbon

Doorbraak in behandeling melanoom (Bron: RTLNieuws)

Artsen van het Amsterdamse kankerinstituut Antoni van Leeuwenhoek (AVL) deden er een jaar lang onderzoek naar.

Bij 75 procent van de patiënten die behandeld werden met het immuunmiddel pembrolizumab kwam de ziekte na een jaar niet terug. Bij degenen die een placebo ontvingen, was dat 61 procent. Het risico op terugkeer van de kanker onder de mensen die het middel kregen, was 43 procent kleiner.

Duizend patiënten

Volgens chirurg-oncoloog Alexander van Akkooi van het AVL deden wereldwijd meer dan duizend patiënten mee aan het onderzoek. "Het medicijn zorgt ervoor dat het lichaam zijn eigen cellen activeert die kankercellen aanvallen. De deelnemers lagen elke drie weken aan een infuus." Toch kwam de ziekte bij een aanzienlijk deel van de patiënten binnen een jaar terug. Van Akkooi spreekt over een 'preventief, aanvullend' middel.

De prijs van het medicijn maakt een grootschalige invoering van de behandeling moeilijk. Het zou gaan om een bedrag tussen de 100.000 en 150.000 euro per patiënt per jaar. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaat onderzoeken of het middel vergoed kan worden.

Knobbel in je nek

Een melanoom is een van de meest agressieve vormen van kanker. In 2017 werd de ziekte bij rond de 6700 mensen ontdekt. Ongeveer 800 mensen overleden aan een melanoom.

Artsen constateerden de ziekte bij Thomas van der Ploeg in 2005. "Ik zat op een terras toen mijn vriendin een knobbel in mijn nek zag. Het bleek een melanoom te zijn. De kanker was uitgezaaid naar mijn lymfeklier. Mijn leven stond ineens stil."

Thomas onderging toen naar eigen zeggen 'een rollercoaster van scans en operaties'. "Het kwartje viel de goede kant op nadat ik drie jaar geleden met een studie meedeed waarin pembrolizumab werd getest. Nu gaat het heel goed met me. Ik voel me sterk, heb een gezin en we verwachten nu ook een tweede kind. Dankzij wat ik heb meegemaakt, leef ik bewuster dan voor de diagnose."

Pink Ribbon

‘Zeldzame kanker bij 1 op de 5 kankerpatiënten’ (Bron: Blik op Nieuws)

Knelpunten in kaart gebracht

Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), zorgprofessionals en patiëntorganisaties (VSOP en NFK) hebben voor het eerst de knelpunten rond deze zeldzame vormen van kanker in kaart gebracht. In het rapport ‘Kankerzorg in beeld: zeldzame kanker’ staan tien essentiële aanbevelingen om de vaak slechte prognose van deze groep patiënten te verbeteren.

Bepaald niet zeldzaam

De situatie rond zeldzame vormen van kanker is nijpend. Hoewel het per ziektebeeld meestal om relatief kleine aantallen patiënten gaat, levert dat bij elkaar toch een grote groep mensen op die elk jaar opnieuw worden geconfronteerd met een zeldzame (vaak onbekende) vorm van kanker. In totaal gaat het om circa 20.000 nieuwe gevallen per jaar. Samen vormden ze ongeveer 20% van de totale kankerincidentie die in de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) wordt verzameld.

Veel lagere overlevingskans

Uit deze registratie blijkt verder dat de overleving van patiënten met een zeldzame kanker doorgaans veel lager is dan van patiënten met andere vormen van kanker. Dit verschil wordt steeds groter, onder andere doordat zeldzame kanker in veel gevallen niet tijdig wordt herkend en laat wordt gediagnosticeerd.

Ontbreken specifieke onderzoek

Het behandelperspectief en de overlevingskansen van deze patiënten worden daardoor veel kleiner. Daarnaast ontbreekt specifiek onderzoek naar zeldzame vormen van kanker. Dat heeft als gevolg dat er nauwelijks effectieve behandelmethoden en nieuwe medicijnen voor deze patiënten beschikbaar komen.

Nationaal plan verbetering onderzoek en zorg

De auteurs van ‘Kankerzorg in beeld: zeldzame kanker’ pleiten daarom, samen met medici, beleidsadviseurs en onderzoekers, voor een nationaal plan ter verbetering van onderzoek en zorg voor patiënten met zeldzame kanker. Dit plan moet leiden tot duurzaam beleid om de zorg (coördinatie), kennisoverdracht en wetenschappelijk onderzoek te concentreren in erkende expertisecentra en bijbehorende kennisnetwerken.

Initiatief

De Vereniging Samenwerkende Ouder- en patiëntenorganisaties (VSOP), de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) en het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) namen samen het initiatief voor het opstellen van het rapport. Prof. dr. Carla van Herpen van het Radboud umc in Nijmegen is de eerste hoogleraar zeldzame kanker in Nederland. Zij is één van de vooraanstaande medici die actief bijdroegen aan de inventarisatie en aanbevelingen in het rapport ‘Kankerzorg in beeld: zeldzame kanker’.

Nationale conferentie zeldzame aandoeningen

Het eerste exemplaar van ‘Kankerzorg in beeld: zeldzame kanker ’ wordt 28 februari 2018 tijdens de Nationale Conferentie Zeldzame Aandoeningen in Nieuwegein aangeboden aan Secretaris-Generaal Erik Gerritsen van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. VSOP brengt tijdens deze jaarlijkse conferentie patiënten, zorgverleners, zorgverzekeraars, onderzoekers en vertegenwoordigers van overheid en (bio)farmaceutische bedrijven bijeen om knelpunten rond zeldzame ziekten te bespreken.

Laat je maar eens verwennen!

Verwenmoment voor vrouwen met kanker (Bron: SA!)

Schoonheidssalon Bij Anneke in Oldeberkoop werkt belangeloos mee aan de landelijke actie ‘Geef een glimlach cadeau’ van de stichting Look Good Feel Good, die gratis verwenmomenten organiseert voor vrouwen met kanker. “Goede verzorging van jezelf maakt dat je je beter voelt. Dit geldt zeker ook als je ziek bent”, vertelt Anneke Fokkema.

Landelijk doen ruim 300 schoonheidsspecialisten mee aan de actie die de hele maand februari duurt en start op 4 februari (Wereldkankerdag). “Uiterlijke verzorging bij kanker is veel belangrijker dan de meeste mensen denken. Het verwenmoment is echt een eigen moment voor de vrouwen. Het geeft hen een boost in het zelfvertrouwen en dat gun ik iedereen. Soms zijn een paar tips al genoeg om ze weer te laten stralen.” Schoonheidssalon Bij Anneke geeft vijf vrouwen met kanker een gratis verwenmoment. Aanmelden kan via geefeenglimlachcadeau.nl.

Patiënten bestraald met protonen in Groningen (Bron: DeIngenieur)

In het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) zijn maandag de eerste kankerpatiënten bestraald met een voor Nederland nieuwe techniek: protonentherapie. Die is bedoeld voor specifieke tumoren die dicht bij kwetsbare weefsels of organen zitten.

Dat heeft het UMCG gisteren bekendgemaakt. De behandelingen zijn goed verlopen.

Bij de conventionele vorm van bestraling werken artsen met een fotonenbundel. Die geeft zijn energie geleidelijk af, waardoor ook gezond weefsel dat voor en achter de tumor zit beschadigd raakt (zie figuur hieronder).

Het grote voordeel van bestraling met een protonenbundel is dat deze zijn energie vrijwel geheel afgeeft op een vaste, instelbare diepte, waar de tumor zit. Bij een protonenbehandeling raakt dus veel minder gezond weefsel beschadigd.

Dat is extra belangrijk bij bepaalde vormen van kanker. Protonentherapie biedt uitkomt als een tumor dicht bij een orgaan in de buurt zit. Tumoren rond de hersenen, in het hoofd-halsgebied of bij het oog zijn bij uitstek geschikt voor de behandeling met protonen. Bij minder ingewikkelde gevallen blijft conventionele bestraling met fotonen de voorkeur hebben, omdat dat veel goedkoper is.

Om deze voor Nederland nieuwe vorm van bestraling mogelijk te maken, heeft het UMCG een gloednieuw gebouw neergezet, waarin een cyclotron (te zien op de openingsfoto) protonen maakt en versnelt tot bijna de lichtsnelheid. Elektromagneten zorgen er vervolgens voor dat de bundel de hoek om gaat en tegelijkertijd smal blijft (zie figuur hieronder). Op deze manier wordt de bundel naar de patiënt geleid. Een zogeheten gantry kan om de patiënt heen bewegen om de tumor vanuit verschillende hoeken te bestralen. Metersdikke betonnen muren zorgen ervoor dat er geen straling terechtkomt bij medewerkers of bezoekers.

Naast Groningen gaan nog drie andere locaties in Nederland protonentherapie aanbieden. Dat zijn het Holland PTC in Delft, het academische ziekenhuis Maastricht UMC+ en het Amsterdam Protonen Therapie Centrum, een samenwerking tussen het AMC, het VUmc en het Antoni van Leeuwenhoek. Over het Holland PTC verscheen dit artikel in Delta, met details over de gebruikte techniek.

De start van het Groningse protonentherapiecentrum betekent dat patiënten die voor deze vorm van bestraling in aanmerking komen, nu ook in Nederland terecht kunnen. Voorheen moesten zij hiervoor naar het buitenland. Het UMCG verwacht dat het aantal patiënten dat in Groningen protonentherapie krijgt geleidelijk zal toenemen tot zeshonderd per jaar.

Het ziekenhuis werkt samen met de drie andere beoogde protonencentra én het Prinses Máxima Centrum – een ziekenhuis in Utrecht speciaal voor kinderen met kanker – bij het doen van onderzoek. Het is bij een dergelijke relatief nieuwe therapie belangrijk dat de effectiviteit grondig wordt aangetoond met wetenschappelijke studies.